Pielęgnacja oczu noworodka, niemowlęcia i małego dziecka

Kto z nas nie widział łez? Zwykle kojarzą nam się z przykrą sytuacją. Tymczasem łzy pełnią funkcję ochronną, nawilżającą, oczyszczającą, bakteriobójczą i zabezpieczającą. Są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania narządu wzroku. Są rozprowadzane przez ruchy powiek na powierzchni oczu i utrzymują się na niej w postaci delikatnej powłoki (tzw. film łzowy).

Wydzielanie łez trwa wtedy, kiedy regularnie mrugamy. W normalnych warunkach łzy odpływają w małych ilościach (1,5-2ml na dobę) i jest to niewyczuwalne. W czasie snu łzy prawie zupełnie się nie wydzielają.

Czy widzieliście kiedyś płaczącego noworodka? Otóż jego płacz jest raczej krzykiem bez łez. Kiedy zatem pojawiają się podczas płaczu pierwsze łzy? Otóż dzieje się to pod koniec pierwszego miesiąca, kiedy to zaczynają być stale produkowane w gruczołach łzowych nad gałkami ocznymi. Pełna produkcja łez rozpoczyna się w 4-6 tygodniu życia. Natomiast wcześniej łatwo mogą ulegać wysuszeniu, co przy nieprawidłowej pielęgnacji może prowadzić do podrażnień i rozwoju infekcji. 


U około 5% noworodków mamy problem z niedrożnością kanalików łzowych, a jej pierwsze objawy pojawiają się zazwyczaj w pierwszym miesiącu życia dziecka. W większości przypadków ulegają udrożnieniu samoistnie przed końcem pierwszego roku.

POSTĘPOWANIE

CODZIENNA PIELĘGNACJA OCZU

·         Należy odpowiednio pielęgnować oczy od momentu urodzenia.

• ·         Pamiętać, że śluzówka oka jest bardzo delikatna i łatwo może ulec wysychaniu i podrażnieniu
• ·         Powinno się wykonywać toaletę oczu jako element podstawowych czynności higienicznych w ciągu dnia i podczas kąpieli
• ·         Używać do pielęgnacji sól fizjologiczną jako preparatu neutralnego dla oczu (małe, jednorazowe opakowania) – oczyszcza, delikatnie nawilża i odświeża błony śluzowe
• ·         Sól fizjologiczną można aplikować dowolna ilość razy na błony śluzowe od 1 dnia życia dziecka
• ·         Do toalety oczu nie wskazane są różnego rodzaju napary ziołowe, herbaty, które są przechowywane i używane przez dłuższy czas
• ·         Do codziennej pielęgnacji oczu noworodka najbardziej odpowiednie są gaziki (jałowe bądź niejałowe) przeznaczone tylko dla dziecka. U starszych niemowląt i małych dzieci możemy stopniowo te restrykcje ograniczać i zacząć stosować  wodę przegotowaną
• ·         Toaletę oczu wykonujemy wilgotnym gazikiem (nigdy suchym!) przemywając delikatnie oczko płynnym ruchem w kierunku od zewnętrznego do wewnętrznego kącika. Jeżeli jest konieczność powtórzenia czynności to używamy zawsze nowego gazika
• ·         Jeżeli zachodzi potrzeba nawilżenia oka to możemy w tym celu wpuścić do worka spojówkowego kroplę jałowego roztworu soli fizjologicznej lub wody oczyszczonej. Nadmiar płynu usuwamy takim samym ruchem, jak przy toaletce oka. Wykonywać możemy to kilkakrotnie w ciągu dnia, zależnie od potrzeb

Dodatkowo unikamy tego, co może podrażnić oczka maluszka, czyli dymu papierosowego, kurzu, spalin, suchego i przegrzanego powietrza itp. Ważna jest także czystość rączek i buzi dziecka, bo niemowlęta i starsze dzieci mogą przez tarcie oczu wprowadzić do nich zanieczyszczenia i drobnoustroje, co sprzyja infekcji

WYDZIELINA W OKU

Czasem pomimo prawidłowej pielęgnacji oczy mogą być załzawione, albo możemy obserwować żółtawobiałą wydzielinę w worku spojówkowym, na brzegach powiek czy przyklejoną do rzęs. Czasem też występują po przebudzeniu trudności z otwarciem oczu. Może to być wynikiem niedrożności kanalików łzowych, bądź ich wąskim światłem. Pamiętamy, że na pełna produkcja gruczołów łzowych rusza ok.4-6 tygodnia życia, dlatego do tego okresu dolegliwości mogą być niewielkie, a potem wraz z produkcja łez zaczynają narastać.

• ·         Zasady pielęgnacji nie zmieniają się, ale zwiększamy częstotliwość wykonywanych zabiegów
• ·         Toaletę zaczynamy od oka, w którym dolegliwości są mniejsze, bo problem może dotyczyć jednego bądź obu oczu w różnym nasileniu
• ·         Można stosować masaż woreczka łzowego (najlepiej, żeby rodzica nauczył go lekarz, położna lub pielęgniarka)

WIZYTA U LEKARZA

• ·         Jeśli mamy do czynienia z ropiejącymi oczami od urodzenia – może to być wynikiem zakażenia drobnoustrojami z dróg rodnych matki i świadczyć o infekcji okołoporodowej
• ·         Jeśli pomimo prawidłowej pielęgnacji ilość wydzieliny się zwiększa lub gdy staje się ropna
• ·         Jeśli oczy są zaczerwienione, powieki zaczerwienione i obrzęknięte
• ·         Jeśli oko różni się kształtem i wielkością od drugiego